Cesarzowa wdowa Cixi

„Myślę często, że na świecie nie ma chyba kobiety mądrzejszej ode mnie. Choć słyszałam wiele o królowej Wiktorii, to nie sądzę, by jej życie było w połowie tak ciekawe i urozmaicone jak moje. Spójrz na mnie, ode mnie zależy los 400 milionów ludzi”– mawiała.

W wieku szesnastu lat wygrała ogólnokrajowe wybory cesarskich nałożnic i dołączyła do haremu w Zakazanym Mieście. Po śmierci cesarza tron przypadł jej kilkuletniemu synowi, a Cixi szybko zorganizowała przewrót pałacowy i objęła faktyczną władzę w gigantycznym państwie.

Miłosierna, Szczęśliwa, Promienista, Spokojna – tak brzmiały jej oficjalne tytuły. Cixi okazała się jednak skuteczną, zdeterminowaną władczynią. To za jej rządów w Chinach rozwinął się przemysł, powstała pierwsza kolej, zmodernizowano armię, wprowadzono elektryczność, telegramy i fotografię. Zniesiono karę „śmierci przez tysiąc cięć” oraz zwyczaj krępowania stóp dziewczynkom.

Choć na jej rozkazy była trzecia część ludności ówczesnego świata, jako kobieta nigdy oficjalnie nie objęła tronu. Rządziła ukryta za zasłoną, otaczali ją eunuchowie. W jednym z nich zakochała się na zabój – z tragicznym skutkiem.

Jung Chang to autorka słynnych Dzikich łabędzi oraz monumentalnej biografii Mao Zedonga. W pracy nad biografią Cixi korzystała z liczącego 12 milionów akt Pierwszego Archiwum Historycznego Chin. Ogromnej większości cytowanych w tej książce źródeł nie widział i nie używał dotychczas nikt spoza Państwa Środka. Książki Chang są zakazane w Chinach.

***

„Cesarzowa wdowa Cixi jest prawdopodobnie najbardziej niezwykłą kobietą, jaka kiedykolwiek rządziła wielkim narodem. Epoka jej rządów to klucz do zrozumienia Mao i współczesnych Chin”. Andrew Adonis, „The New European”

„Barwna, pełna dramatów opowieść o buncie, walce, intrygach, rywalizacji, obcej inwazji, karze i zakazanej miłości”. Bel Mooney, „Daily Mail”

„Prawdziwy obraz rządów Cixi. Jej historia jest ważna i bardzo sugestywna”. Orville Schell, „The New York Times”

„Pełna nowych odkryć, wciągająca i zaskakująca historia niesamowitej władczyni. Książka odsłania na nowo tę kobietę: ambitną, czasem okrutną, ale pragmatyczną i jedyną w swoim rodzaju”. Simon Sebag Montefiore, „BBC History Magazine”